Van ‘Aardappelenhuis’ tot Waterlandsch Museum
Het Edams Museum 130 jaar!

De opdrachtgever voor de bouw van het Rijksmuseum in Amsterdam en invloedrijk pleitbezorger voor het behoud van het nationale culturele erfgoed, jonkheer Victor de Stuers (1843-1916), stond aan de basis van wat wij nu in Nederland Monumentenzorg noemen. Hij bracht ook een impuls aan de oprichting van musea in Nederland, zoals het Edams Museum.

Burgemeester Hendrik Jan Calkoen (1848-1923) en wethouder Willem Janszoon Tuyn (1844-1914) van de gemeente Edam wilden het 16e eeuwse pand Damplein 8 dat in 1893 kwam leeg te staan nadat handelaar Dirk ‘Aardappel’ overleed graag behouden, ‘te meer omdat het uit een oudheidkundig oogpunt te betreuren zoude zijn wanneer dit huis werd gesloopt, daar het een aantrekkingspunt is voor vreemdelingen die daarvan veel malen teekeningen of photografieën vervaardigden.’ Sloop van de gevel zou, zo vond het gemeentebestuur, een trekpleister voor toeristen en dus inkomsten voor Edam onthouden.
Tijdens het weghalen van houten planken en schotten werd binnen een authentieke vloer gevonden, betegelde wanden, 16e-eeuws houtsnijwerk en in het hele pand intact gebleven balken. Het idee ontstond kort daarna op de begane grond een museum te vestigen, met daarin bewaard en tentoongesteld erfgoed uit de regio.
Op 5 augustus 1895 opende het Edam’s Museum. De stichters en oprichters vonden het van het grootste belang dat historische objecten bewaard moesten blijven en de geschiedenis van met name Edam zou kunnen worden getoond in een ‘typisch Oud-Hollandsch binnenhuis’.

Het museum stelde in de eerste jaren voornamelijk ‘Waterlandsche’ objecten tentoon die na oproepen in kranten als schenking en in bruikleen waren afgestaan of door het museumbestuur werden aangekocht. Opmerkelijk is het interieur met de museumcollectie dat na 130 jaar na nagenoeg onveranderd is gebleven.
Deze tentoonstelling vertelt over deze stichters, de herkomst van enkele collectiestukken uit ons rijk gevulde depot, over afgebroken bouwwerken en veranderde stadsgezichten. Juist collectiestukken die niet permanent zijn tentoongesteld worden in deze tentoonstelling gepresenteerd. Sommige museumobjecten worden na decennia in het depot te hebben gelegen eindelijk weer aan het publiek getoond. Deze tentoonstelling vertelt ook over de Stads Teekenschool en kunst in de museumcollectie van beeldend kunstenaars die in de stad werk(t)en en soms van ver naar Edam kwamen.
De jubileumtentoonstelling toont 130 jaar liefde voor het Edams Museum en de liefde voor de historie van Edam in het bijzonder.

Van Aardappelenhuis tot Waterlandsch Museum:
130 jaar Edams Musueym.
6 april – 26 oktober 2025
Locatie expositie: Stadhuis, Damplein 1
Locatie Coopmanshuys: Damplein 8

Dageijks geopend van 10.00 – 16.30 uur
’s Maandags gesloten

Foto 1 =  Coopmanshys

Foto 2 – Stadhuis (expositie)