Gezicht op Edam, Halsbandtoren en Oosterpoort (1788)

Vestingwerken
In de 16e eeuw was het centrale gezag niet zo goed geregeld als tegenwoordig. Als een bende door het land trok om hier en daar te plunderen moesten inwoners in eerste instantie zichzelf verdedigen. Op ingrijpen van een ME viel niet te rekenen. Een stadje als Edam binnenvallen was ook weer niet zo heel eenvoudig. Landwegen waren er niet veel en liepen vaak over een dijk -relatief gemakkelijk te verdedigen. Andere toegangen gingen via het water. In het begin van de 16e eeuw woedden in de Nederlanden de Gelderse Oorlogen. Daarbij werden ook steden en dorpen in de regio veroverd en geplunderd. Bang geworden om dit lot ook te moeten ondergaan vroeg het stadsbestuur toestemming aan de landsheer om de stad te omringen met vestingwerken. Rond 1543 was het werk klaar. De muur was niet erg hoog omdat men bang was dat hij anders in de slappe grond zou wegzakken. De vesting telde toen 4 poorten: de Oosterpoort aan het eind van de Voorhaven met aan de overkant de Halsbandtoren (later gebouwd) om een aanval vanuit de Zeevang over de dijk en het water af te slaan; aan de westkant van de stad stond de Purmerpoort, bedoeld om de toegang vanaf Purmerend, Monnickendam en Middelie af te sluiten. Deze poorten waren stevig gebouwd omdat vanaf deze kanten het meeste gevaar te duchten was. Aan de andere zijden was Edam slechts bereikbaar via voetpaadjes langs de IJe. De Gevangenpoort aan de zuidkant en de Noorderpoort waren daardoor een stuk minder indrukwekkend.

Oosterpoort
De Oosterpoort was de meest indrukwekkende poort. Het meeste gevaar was indertijd te duchten via de dijk om de Zeevang. Maar vooral door een aanval vanuit de Zuiderzee zouden kwaadwillenden de stad kunnen binnenvaren. Daarom had de stad aan de overkant van de Voorhaven een geschutstoren gebouwd: de Halsbandtoren. Bij elkaar een stevige verdediging tegen ongewenste bezoekers. Aan het eind van de Voorhaven, bij de Joodse begraafplaats, is met afwijkend gekleurde steentjes de omtrek van de Oosterpoort gemarkeerd. Ga daar eens staan en probeer je voor te stellen hoe het er een paar eeuwen geleden heeft uitgezien.

Objectgegevens
Objectnummer: SK-OV-01360
Techniek: olieverf op paneel
Afmetingen: h 34 x b 43 cm
Datering: ca 1788